گوندر فرانك درگذشت

سه شنبه 6 ارديبهشت 1384

آندره گوندر فرانك درگذشت. اين خبر را در روزنامه‌ها نديدم. شايد توجهي نداشتم. ولي يكشنبه ايملي از يكي از دوستان دريافت كردم كه متن آن نامه‌ي فرزندان فرانك بود و در آن از فوت او خبر داده بودند. او يكي از نظريه‌ پردازان راديكال مكتب وابستگي بود كه در صورت‌بندي علل توسعه نيافتگي جهان سوم به روي عامل خارجي تأكيد مي‌كرد. هر چند در دوران اصلاحات، تا آن جايي كه به خاطر دارم، به ايران هم آمد و چند سخنراني كرد و اعلام كرد كه اكنون در كنار عامل خارجي، عوامل داخلي نيز برايم اهميت يافته‌اند و اصلاحاتي در ديدگاه‌هاي خود انجام داده بود، ولي نظريه‌هايش در دوره‌اي براي جهان‌ سومي‌ها اهميت بسياري يافته بود. او نظريه‌‌پرداز دوران جنگ سرد بود و معتقد بود علت اصلي توسعه نيافتگي جهان سوم و مناطق توسعه‌نيافته به نوع رابطه‌اي بستگي دارد كه بين اين كشورها و مناطق به عنوان اقمار با كشورها و مناطق پيشرفته به عنوان متروپل شكل گرفته است. او اين رابطه را رابطه‌اي استعماري معرفي كرد كه در آن مازاد اقتصادي از مناطق اقماري به متروپل‌ها جريان دارد و هر روز موجب ايجاد فاصله‌ا‌ي بيشتر بين اين مناطق و كشورها مي‌شود. مناطق و كشورهاي پيشرفته، پيشرفته‌تر مي‌شوند و مناطق و كشورهاي عقب‌مانده، عقب‌مانده‌تر مي‌شود. تنها راه براي تغيير اين رابطه نيز براندازي اين رابطه و تغييرات راديكال و انقلابي است. اين ديدگاه از سوي انقلابيون جهان سومي مورد استقبال قرار مي‌گرفت و مبنايي نظري براي مبارزات ضد استعماري آنان مي‌شد. به هر روي گوندر فرانك كه روزگاري آرائش زبان‌زد جهان سومي‌ها بود، امروز با فراموشي ما جهان سومي‌ها رو به رو شد